درد پا را جدی بگیرید: علل، پیشگیری و درمان‌های پیشنهادی
درد پا امری شایع میباشد که هر یک از ما حداقل یکبار آن را تجربه کرده‌ایم. معمولا در فعالیت‌های روزانه پاهای ما بیش‌ترین فشار را تحمل می‌کنند از این‌رو پیاده‌روی‌های طولانی، کار‌های سنگین و… می‌توانند علت‌هایی برای درد پا باشند اما دردهای دائمی پا امری طبیعی نیست و ممکن است نشانه‌ای از آسیبی جدی باشد؛ پس باید درد پا را جدی بگیرید! در این مقاله از ارتینو به بررسی علل درد پا می‌پردازیم و روش‌های پیشگیری و درمان‌های پیشنهادی برای آن را بیان می‌کنیم.
علل درد پا به صورت عمومی چیست؟
دلایل عمومی دردپا شامل:
- ایستادن طولانی‌مدت بر روی پا
- افزایش سن
- تروما
- چاقی
- پوشیدن کفش نامناسب؛ پوشیدن کفش‌هایی نظیر کفشی که طول و عرض آن برای ما مناسب نیست یا کفش‌های پاشنه بلند و پنجه باریک می‌تواند یکی از دلایل اصلی بروز درد باشد.
بیشتر بخوانید: درد پا از زانو به پایین به چه علت هست؟
با توجه به گسترده بودن دلایل درد پا در این قسمت به تقسیم‌بندی این دلایل بر اساس محل درد می‌پردازیم:
درد پاشنه پا از چیست؟
- پارگی تاندون آشیل (تاندونیت):
تاندون آشیل در واقع تاندونی میباشد که در قسمت تحتانی ساق قرار دارد و عضلات پشت ساق را به پاشنه متصل می‌کند که پارگی آن و التهاب تاندون آشیل می‌تواند منجر به درد و سفتی در پاشنه‌ی پا شود. این نوع آسیب‌دیدگی می‌تواند به علت استفاده‌ی بیش‌از حد از تاندون(overuse) یا کشیدگی‌های تکرارشونده‌ی تاندون اتفاق بیوفتد. این عارضه در دوندگان و یا ورزشکارانی که پرش و یا تغییر جهت‌های نگهانی دارند، شایع‌تر است.
- التهاب فاشیای(نیام) کف‌پا:
التهاب فاشیای کف‌پا یا plantar fasciitis یکی از دلایل ایجاد درد و التهاب در پاشنه و کف‌پا میباشد. فاشیای کف‌پایی، یک بافت همبند ضخیم و بلند میباشد که درست زیر پوستِ کف‌پا قرار گرفته‌است و از پاشنه به زیر انگشتان متصل می‌شود. در این عارضه، نیام کف‌پایی، به علت استفاده‌ی بیش‌از حد(overuse) و یا کشیدگی‌های تکرار‌شونده دچار آسیب‌دیدگی می‌شود که باعث ایجاد پارگی‌های کوچک در بافت می‌شود. این عارضه، در افراد میان‌سال مبتلا به اضافه وزن که مدت زمان زیادی را روی پای خود می‌ایستند، شایع‌تر است.
علائم:
- درد در پاشنه و یا قوس پا که در صبح و یا بعد از استراحت طولانی تشدید می‌شود.
- احساس سفتی در پا
- تورم و حساسیت در نواحی دچار آسیب
- شکستگی استخوان پاشنه:
شکستگی استخوان پاشنه می‌تواند یکی از دلایل ایجاد درد باشد.
علائم:
- عدم توانایی وزن انداختن بر روی پاشنه‌ی آسیب دیده به علت شدت درد
- وجود تورم در پاشنه
- وجود کبودی در پاشنه و مچ پا
بیشتر بخوانید: ارتز AFO یا ارتز مچ پا چیست؟
- التهاب بورس روی کالکانئوس:
این عارضه شایع‌ترین علت بروز درد پاشنه محسوب می‌شود و غالبا باعث ناتوانی ناراحت‌کننده در زنان جوان می‌شود.
یک بورس اضافی بین برجستگی استخوان پاشنه و پوست در پشت پاشنه پا وجود دارد. سایش مکرر این ناحیه به کفش باعث التهاب مزمن و افزایش ضخامت دیواره بورس و در نتیجه بروز درد می‌شود.
درد انگشتان پا چیست؟
- فرو‌رفتن ناخن پا در گوشت (ingrown toenail):
این عارضه تنها در شست پا شایع میباشد و ممکن است در لبه‌ی داخلی یا خارجی ناخن و یا هردو طرف ایجاد شود که البته شیوع آن در لبه‌ی خارجی بیشتر میباشد. فرد مبتلا، در گوشه‌ی قدامی ناخن خود، احساس درد می‌کند.
علت‌ها:
- روش نادرست کوتاه کردن ناخن؛ اگر ناخن بیش‌از حد کوتاه شود، لبه‌های تیز ناخن در تماس با چین پوستی خارجی قرار می‌گیرند و گوشه‌های ناخن ممکن است به داخل پوست اطراف فرو‌‌بروند.
- وارد آمدن فشار بر ناخن توسط کفش بر چین‌پوستی خارجی یا انگشت دوم پا
- بونیون:
بونیون یا هالوکس والگوس (hallux valgus)، یک برجستگی استخوانی میباشد که در انتهای انگشت شست به وجود می‌آید و باعث می‌شود انگشت شست به سمت سایر انگشتان متمایل شده و مفصل انتهای انگشت شست، حالت بیرون‌زده و برجسته پیدا کند.
علائم:
- بروز درد، تورم و قرمزی در اطراف ناحیهی مفصل انگشت شست
- مشکل ساز شدن پوشیدن کفش برای فرد به مرور زمان.
- Hammertoe:
Hammertoe یا انگشت چکشی، نشان دهنده‌ی یک خم‌شدگی غیرطبیعی در مفاصل میانی انگشتان میباشد که می‌تواند باعث ایجاد درد، ناشی از وارد شدن فشار وزن بر انتهای ناخن انگشت شود و همچنین می‌تواند باعث ایجاد پینه یا corn روی انگشت دچار hammertoe بشود. این بیماری به طور معمول به صورت یکطرفه و در انگشت دوم رخ می‌دهد.
علل اصلی درد انگشتان پا از چیست؟
- کفش نامناسب
- تروما
- شرایط التهابی مانند نقرس یا آرتریت روماتوئید
- شکستگی انگشتان:
شکستگی انگشتان نیز می‌تواند همانند شکستگی پاشنه باعث بروز درد شود. علائم رایج این عارضه دردهای ضربانی و تورم میباشد اما سایر علائم شامل:
- عدم توانایی تکان دادن یا لمس انگشتان به علت وجود درد
- عدم توانایی راه رفتن
- عدم توانایی وزن انداختن بر روی پا
بیشتر بخوانید: دلیل تحلیل رفتن غضروف زیر کشکک و نرم شدن آن چیست؟
- آرتریت مفاصل انگشت شست پا به علت نقرس:
شایع‌ترین مفاصل مبتلا به نقرس، مفاصل انگشت شست میباشد.
علائم:
- انگشت شست در این افراد، قرمز و متورم و به شدت حساس میباشد
- حرکت دادن مفصل به علت بروز درد غیرممکن میباشد.
علت درد کف‌پا چیست؟
- التهاب فاشیای کف‌پا:
همان‌گونه که در بالا نیز ذکر شد، به علت قرارگیری این نیام هم در پاشنه و هم در کف پا، التهاب آن می‌تواند علاوه بر پاشنه در کف پا نیز، باعث بروز درد شود.
- مورتون نوروما Morton neuroma:
در این بیماری، اعصاب موجود در پا به‌خصوص اعصاب بین انگشتان 3 و 4 درگیر می‌شوند. این عارضه به علت ضخیم شدن بافت فیبروزی اطراف عصب اتفاق می‌افتد.
علائم :
-
- بیمار در کف‌پای خود حسی شبیه به وجود سنگریزه و یا چین‌خوردگی جوراب دارد
- خواب‌رفتگی، گزگز یا مورمور شدن کف‌پا
- درد سوزشی در سینه‌ی پا که به انگشتان منتقل می‌شود به‌خصوص در هنگام انجام فعالیت‌هایی مانند پوشیدن کفش
- صاف بودن قسمت قدامی کف‌پا (کاهش قوس عرضی کف‌پا):
کاهش مداوم قوس عرضی کف‌پا همراه با وارد آمدن فشار بیش‌از حد وزن به سر متاتارس، شایع‌ترین علت بروز درد در ناحیه متاتارس (ناحیهی قدامی کف‌پا) میباشد. در اکثر موارد، علت اولیه، ناکارآمد بودن عضلات درونی کف‌پا میباشد. در واقع اگر عضلات درونی کف‌پا کارآمد نباشند، انگشتان‌پا نمی‌توانند عملکرد خود در تحمل وزن را انجام دهند و تمام فشار به سر استخوان‌های متاتارس(کف‌پا) منتقل می‌شود و فشار بیش‌از حد به این ناحیه باعث ایجاد پینه‌هایی روی پوست می‌شود.
علائم:
- شکایت اصلی بیمار، احساس درد زیر قسمت قدامی کف‌پا میباشد.
- وجود پینه روی پوست پوشاننده سر استخوان‌های کف‌پا
- خمیده بودن انگشتان‌پا
- بیمار نمی‌تواند روی انگشتان خود بایستد که این امر نشان‌دهنده‌ی ضعف عضلات درونی کف‌پا میباشد.
- کشیدگی یا پیچ‌خوردگی:
در این حادثه، لیگامان‌های پا دچار کشش یا پارگی می‌شوند که این امر باعث بروز التهاب و درد خواهد شد. این نوع آسیب‌دیدگی در ورزشکاران شایع‌تر میباشد و معمولا در تغییر جهت‌های ناگهانی و یا زمانی که فرد روی پایش سقوط می‌کند، اتفاق می‌افتد.
- میخچه و پینه:
میخچه و پینه نواحی ضخیم‌شده پوست روی پا هستند. آنها می‌توانند در نقاطی ایجاد شوند که در آن فشار یا اصطکاک مکرر روی پوست وجود دارد. تفاوت میخچه و پینه در این است که میخچه پوست ضخیمی است که در قسمت بالایی یا کناری انگشت پا ایجاد می‌شود درحالی‌که پینه پوستی ضخیم است که در کف‌پا ایجاد می‌شود. هردوی آنها می‌توانند سفت، پوسته‌پوسته و خشک باشند. میخچه و پینه ممکن‌است دردناک باشند یا نباشند.
- استئوآرتریت:
انواع مختلفی از آرتریت‌ها وجود دارد که می‌تواند روی‌پا تأثیر بگذارد، یکی از انواع آنها استئوآرتریت میباشد. این بیماری هیچ‌گاه به صورت اولیه رخ نمی‌دهد بلکه تقریبا همیشه یک عامل مستعدکننده وجود دارد، مانند شکستگی، بیماری قبلی در سطوح مفصلی، بد قرارگرفتن استخوان‌های تارسال و… .
علامت اصلی این بیماری درد میباشد که به تدریج طی ماه‌ها و سال‌ها افزایش می‌یابد و در نهایت بیمار دچار لنگش و ناتوانی در راه‌رفتن می‌شود. - بورسیت:
بورس‌ها کیسه‌های کوچک حاوی مایع سینوویال می باشند که به عنوان ضربه‌گیر میان استخوان‌ها، تاندون‌ها و عضلات مجاور مفصل عمل می‌کنند. به دلایل مختلفی این بورس ها می‌توانند ملتهب شوند و باعث بروز درد در نواحی مختلف پا مثل کف پا شوند.
محصولات: خرید زانو بند طبی اورتینو
- زگیل کف‌پا:
زگیل‌های کف‌پا ممکن‌است در هر نقطه‌ای از کف‌پا ایجاد شوند. این زگیل‌ها مانند سایر زگیل‌های موجود در نقاط دیگر بدن هستند با این تفاوت که در سطح بدن برجسته نمی‌شوند. علت به وجود آمدن آن، ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) میباشد. شکایت اصلی بیمار، بروز درد شدید و موضعی حین راه‌رفتن است.
علت درد کناره‌ی پا چیست؟
- بورسیت:
همان گونه که در بالا ذکر شد، التهاب بورس‌ها یا به اصطلاح بورسیت، می‌تواند باعث بروز درد در نواحی مختلف پا شود که یکی از این نواحی، کناره‌ی پا میباشد
- بونیون:
هالوکس والگوس یا به اصطلاح بونیون می‌تواند علاوه بر انگشتان باعث بروز درد در کناره‌ی پا نیز شود. - اختلال عملکرد تاندون تیبیال خلفی (pttd):
نام دیگر این بیماری، تاندونیت خلفی تیبیال می باشد که عارضه‌ای دردناک میباشد که پا و مچ را تحت تاثیر قرار می‌دهد و ممکن است باعث اختلال در راه‌رفتن و انجام حرکات خاصی از اندام تحتانی شود. یکی از علائم این بیماری درد و متورم در مچ و کناره پا میباشد که این درد ممکن است با فعالیت (شامل ایستادن و راه رفتن) تشدید شود.
- شکستگی جونز:
شکستگی متاتارس (کف‌پا) پنجم؛ که باعث بروز علائمی همچون درد، تورم، سختی در راه رفتن و ایجاد بدشکلی در پا که قبلا وجود نداشته، می شود.
- سندروم کوبوئید:
این بیماری که با نام دیگر نیمه‌دررفتگی مفصل میانی مچ‌پا هم شناخته می‌شود، زمانی اتفاق می‌افتد که استخوان کوبوئید از راستای خود خارج می‌شود و اتصال خود را با استخوان‌های متاتارس و پاشنه از دست می‌دهد. این عارضه باعث بروز درد در کناره‌پا می‌شود.
علت درد روی پا چیست؟
- کشیدگی و پیچ خوردگی
- استئوآرتریت
- نقرس
- تاندونیت
بیشتر بخوانید: مراقبت های بعد از عمل کشکک زانو
روش‌های درمان درد روی پا:
انتخاب روش درمانی درست، به علت درد پا بستگی دارد. بعضی مواقع درد پا ممکن است با درمان‌های خانگی بهبود یابد اما در بعضی مواقع مراجعه به دکتر و استفاده از یک برنامه‌ی درمانی نیاز است. در اینجا به بررسی روش‌های درمانی رایج درد پا می‌پردازیم:
- اصلاح سبک زندگی:
تغییرات زیادی وجود دارد که شما با انجام آن می‌توانید درد پای خود را کاهش دهید و یا از بین ببرید. این تغییرات شامل:
- استفاده از کفش‌های مناسب؛ کفش مناسب دارای معیارهای زیر میباشد:
1) طول و عرض آن مناسب پای ما باشد
2) تمام قسمت‌های آن به جز پاشنه انعطاف‌پذیر باشند
3) toe box (محل قرار گرفتن انگشتان‌پا)گرد باشد و کفش پنجه‌ی باریک نداشته باشد.
4) ساقدار یا نیم ساق بودن کفش
5) بندی بودن کفش
6) پاشنه‌ی استاندارد 2 الی 3 سانتی‌متر میباشد پس کفش ما تخت نباشد و همچنین پاشنه‌ی بلند نیز نداشته باشد
حفظ وزن مطلوب
- درمان‌های خانگی :
بسته به علائم، ممکن است شما با انجام اقدامات ساده در خانه درد خود را کاهش دهید. این اقدامات شامل 4 مرحله می‌شوند که اصطلاحا به آن RICE گفته می‌شود که مخفف 4 کلمه‌ی زیر میباشد:
- REST : استراحت کردن به اندازه‌ی کافی
- ICE: یخ گذاشتن برای کاهش التهاب
- COMPERSSION: فشار؛ با استفاده از بانداژ، عضلات دچار آسیب‌دیدگی را ببندیم.
- ELEVATION: بالا نگه‌داشتن پا به منظور کاهش خونرسانی به بخش آسیب دیده و جلوگیری از تورم
- درمان‌های ارتوزی:
درمان‌های ارتوزی زیادی برای کاهش درد پا وجود دارد اما یکی از رایج‌ترین آنها استفاده از کفی میباشد. انواع کفی‌های طبی از کفی‌های پیش‌ساخته موجود در داروخانه تا کفی‌های سفارشی‌ساخت می‌تواند در تنظیم مجدد راستای پا برای کاهش درد ناشی از ناهنجاری‌هایی نظیرکف‌پای صاف، التهاب نیام کف‌پا، انگشت چکشی و… مفید باشد.
- درمان‌های دارویی:
در برخی ناهنجاری‌ها، مانند التهاب فاشیای کف‌پا، پزشک ممکن است دارو را توصیه کند. این داروها ممکن است شامل تزریقات استروئیدی، مسکن‌ها، داروهای ضد التهابی و داروهای عصبی باشد.
- عمل جراحی:
گاهی ممکن است ناهنجاری آنقدر حاد باشد که جراحی لازم باشد. به عنوان مثال، اگر بونیون‌ها بسیار دردناک شوند، جراح ارتوپد ممکن است جراحی را برای تراشیدن زائده استخوانی و اصلاح راستای استخوان‌های پا پیشنهاد کند. جراحی معمولاً تنها در صورتی توصیه می‌شود که سایر روش‌های غیرتهاجمی درمان شکست خورده‌باشند.
روش‌های پیشگیری درد پا چیست؟
همه دردهای پا ممکن است قابل پیشگیری نباشند. به عنوان مثال، اگر در حین تصادف، استخوان‌های پا دچار شکستگی شوند، کاری برای جلوگیری از آن امکان‌پذیر نمی‌باشد اما برخی از آسیب‌های پا قابل پیشگیری می‌باشند. در اینجا به بررسی مواردی می‌پردازیم که ممکن است به پیشگیری از این آسیب‌ها کمک کنند:
- استفاده از کفش مناسب:
ترجیحا از کفش‌های بنددار با پاشنه‌ی غیر انعطاف‌پذیر استفاده کنیم تا امکان آسیب‌های تاندونی ناشی از پیچ‌خوردگی را کاهش دهیم.
استفاده از کفش‌های پاشنه‌بلند و کفش‌های تخت را به حداقل برسانیم. - استفاده از ارتز های پا مانند مچبند طبی پا
- کاهش خطرات زمین خوردن
- کاهش احتمال شکستگی استخوان‌ها:
با انجام ورزش و رژیم غذایی غنی از ویتامین D و کلسیم استخوان‌های خود را تقویت کنیم. - آرتریت،دیابت و یا بیماری‌های دیگر احتمال ابتلا به درد پا را در شما افزایش می‌دهد از این‌رو، برنامه درمانی خود را برای آن بیماری دنبال کنید. به عنوان مثال، مراجعه منظم به چکاپ‌های دیابتی می‌تواند به درمان بهتر این بیماری و جلوگیری از نوروپاتی محیطی و درد پا کمک کند.
جمع بندی:
درد پا می‌تواند کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد. به همین دلیل است که کشف علت درد و درمان آن مهم است. دلایل زیادی وجود دارد که پای شما دچار آسیب‌دیدگی شود، از جمله پیچ‌خوردگی، شکستگی، فرورفتگی ناخن در گوشت، آرتریت، بونیون و التهاب فاشیای کف‌پا. معمولاً درد پا می‌تواند ناشی از کفش هایی باشد که فیت مناسبی ندارند، از این‌رو پیاده‌روی‌های طولانی، کار‌های سنگین و… می‌توانند علت‌هایی برای درد پا باشند اما دردهای دائمی پا امری طبیعی نیست و ممکن است نشانه‌ای از آسیبی جدی باشد و باید به پزشک مراجعه کنید. درمان‌های زیادی وجود دارد که می‌تواند به شما در تسکین و بهبود درد کمک کند و همچنین اقداماتی وجود دارد که می‌توانید پیشگیری از بروز درد در آینده انجام دهید.
